Thứ Hai, 14 tháng 10, 2013

Thiếu sực phương pháp nức quan trọng.

Nhưng mối quan hệ tiện lợi giữa nhà trường và doanh nghiệp tại các nước phát triển không thiên nhiên mà có

Thiếu mắt xích quan trọng

Duyệt hệ thống chính sách và môi trường pháp lý, vai trò của quốc gia luôn hiện diện.

VŨ THỊ PHƯƠNG ANH. Sinh viên đại học nhà nước TP Hồ Chí Minh đang thực nghiệm, nghiên cứu trong phòng thí nghiệm. Chính vì nhà nước đã tạo ra được một môi trường, nơi sản phẩm trí óc của các nhà khoa học được bảo vệ chém đẹp, nên các nhà khoa học hoàn toàn yên tâm nghiên cứu và phổ thông các ý tưởng sáng tạo của mình rộng rãi đến công chúng. Tại các nước này, các trường đại học - nhất là các trường có uy tín cao - đồng thời cũng là những trung tâm sáng tạo với những phát minh sáng chế quan trọng, nơi tập hợp những nhân kiệt lớn và đội ngũ nghiên cứu chuyên nghiệp, được nhà nước đầu tư đáng kể về phòng thể nghiệm, trang thiết bị hiện đại để thực hành những công trình nghiên cứu có tầm cỡ.

Một thí dụ rõ ràng là vấn đề sở hữu trí não. Nhưng làm thế nào để giải quyết tình trạng này? Câu trả lời chừng như đã có sẵn, đó là sự kết liên chém giữa doanh nghiệp và nhà trường trong quá trình đào tạo. Song, làm thế nào để xác lập và duy trì có hiệu quả sự liên kết ấy? Trong những năm gần đây, mặc dù hầu hết các trường đại học đều có tinh thần về vấn đề này và đã có những cụ lớn nhỏ khác nhau để tạo ra mối kết liên với các doanh nghiệp, nhưng kết quả đạt được còn rất hạn chế.

Quốc gia không cần can thiệp vào quá trình kiểm định này, mà chỉ công nhận giá trị của các tổ chức kiểm định nghề, và đưa ra các chính sách tài chính đối với người học và nhà trường. Không kể đến một vài nhân sự trong khối doanh nghiệp có dự giảng dạy ở các trường dưới góc độ quan hệ cá nhân, sự dự của doanh nghiệp đối với quá trình đào tạo tại các trường hiện giờ nếu có thường chỉ dừng lại ở khâu nhận sinh viên vào tập sự.

Nếu không thì hàng năm, số lượng sinh viên tốt nghiệp xong để tham dự vào lực lượng thất nghiệp không những không giảm mà có thể còn cao hơn. Còn nhà trường thì sao? Câu trả lời là thiếu đằm thắm. Thất nghiệp", đó là tựa của một bức biếm họa cười ra nước mắt được đăng báo gần đây.

Cần lưu ý rằng, mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp tại các nước phát triển là mối quan hệ đồng đẳng, hai bên cùng có lợi, chứ không chỉ là sự tương trợ từ một phía. Sinh viên tốt nghiệp để rồi thất nghiệp vì thiếu kỹ năng; doanh nghiệp tuyển nhân sự phải bỏ thêm phí đào tạo trước khi dùng là sự hoang toàng khó có thể chấp nhận.

Ngay cả trong việc tập sự - một yêu cầu thắt của quá trình đào tạo - nhiều trường cũng phó mặc sinh viên tự đi liên quan, miễn sao có sự công nhận của doanh nghiệp như một thủ tục nép, rồi sau đó làm một ít mang tính hình thức, vậy là xong. Ở Mỹ, các hội nghề có một vai trò rất quan yếu trong quá trình đào tạo của các trường đại học.

Chính vì quốc gia đã tạo ra được một môi trường, nơi sản phẩm trí óc của các nhà khoa học được bảo vệ chém, nên các nhà khoa học hoàn toàn yên tâm nghiên cứu và phổ quát các ý tưởng sáng tạo của mình rộng rãi đến công chúng.

Phải chăng sự gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp còn lỏng lẻo là do vòng xoắn hiện còn thiếu một khâu thứ ba: vai trò của nhà nước? Nếu các doanh nghiệp không đượm đà với các trường vì họ không được lợi từ mối quan hệ này, thì liệu nhà nước đã có chính sách gì để khuyến khích sự gắn kết ấy ? quốc gia có vai trò ra sao trong khi tuyệt đại bộ phận giảng sư các trường đại học ở ta không say sưa nghiên cứu khoa học; khi tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí óc còn tràn lan trên mọi lĩnh vực; khi bằng cấp thật, chất lượng dỏm dường như càng ngày càng trầm trọng vì số trường đại học mở ra thì nhiều nhưng chưa có một hệ thống kiểm định hoàn chỉnh? Vâng, có nhẽ điều cần làm để giải quyết tình trạng bây chừ không phải là nối nhấn mạnh tầm quan yếu của việc kết liên với doanh nghiệp, hoặc kêu gọi tương trợ quá trình đào tạo của các trường để chứng tỏ trách nhiệm tầng lớp.

Nói cách khác, các doanh nghiệp không thắm thiết bắt tay với các trường, đơn giản là vì họ không thấy có ích lợi gì trong việc cộng tác này

Thiếu mắt xích quan trọng

Đó chính là mô hình "vòng xoắn ba" (triple helix) gồm nhà trường - doanh nghiệp - nhà nước.

Giải pháp cho Việt Nam   Kinh nghiệm của các nước phát triển về "vòng xoắn ba" khiến chúng ta không khỏi thắc mắc. Nhưng ngay cả trong việc này thì nhiều doanh nghiệp cũng không thật sự phấn chấn, vì cho rằng các sinh viên thực tập chỉ làm vướng chân chứ không đóng góp được gì.

Tình trạng cử nhân phải đi làm những công việc không cần bằng cấp như lễ tân, tiếp thị, hoặc bảo vệ không hiếm, kể cả đối với sinh viên tốt nghiệp những trường tốp trên. Những tiêu chuẩn này song song cũng được đưa vào bộ tiêu chuẩn kiểm định chương trình đào tạo (còn gọi là kiểm định nghề, ví dụ như tiêu chuẩn của ABET) để đánh giá chất lượng đào tạo của các trường.

Duyệt y kiểm định nghề nghiệp, nội dung chương trình đào tạo của các trường sẽ thẳng thớm được đánh giá về mức độ cập nhật và ăn nhập với thị trường, nhằm tránh tình trạng sinh viên ra trường nhưng không có những kỹ năng nghề nghiệp cần thiết.

Không hề cường điệu, bức biếm họa đó nhằm minh họa cho một thực trạng của giáo dục đại học Việt Nam hiện thời.

Hằng năm rất nhiều sinh viên ra trường chưa đáp ứng được nhu cầu thực tại. Một góc cạnh khác là vấn đề kiểm định nghề và cấp chứng chỉ hành nghề. Hội nghề là nơi xác định các tiêu chuẩn năng lực cần có và nội dung của các kỳ thi cấp chứng chỉ hành nghề của một người bắt đầu bước chân vào một ngành nghề chuyên nghiệp nào đó.

Thật vậy, ở các khu vực này, sự kết liên chém đẹp giữa các trường đại học và doanh nghiệp được xem là một điều kiện bảo đảm cho sự tồn tại và phát triển của cả hai phía trong nền kinh tế cạnh tranh toàn cầu hiện tại.

Phải chăng sự gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp hoàn toàn phụ thuộc vào lòng tốt và tinh thần về trách nhiệm tầng lớp của các doanh nghiệp? Nếu vậy, chừng nào "lòng tốt" và "bổn phận" ấy chưa nảy sinh thì việc sinh viên "ra trường để thất nghiệp" vẫn sẽ là điều hiển nhiên.

Đòi hỏi lúc này là chóng vánh xây dựng một đôi chính sách vĩ mô tác động vào mối liên kết nói trên, chả hạn như chính sách về kiểm định nghề nghiệp. Ảnh: TRẦN HẢI      Cái khó bó cái khôn   "Tốt nghiệp. Duyệt y hệ thống chính sách và môi trường pháp lý, vai trò của nhà nước luôn hiện diện.

Theo số liệu điều tra của Tổng cục Thống kê, tính đến thời điểm 1-10-2012, trong số gần một triệu người thất nghiệp tại Việt Nam có đến suýt soát 18% trình độ cao đẳng và đại học (cao đẳng 5,6%, đại học trở lên 11,3%). "Vòng xoắn ba"  Kinh nghiệm của các nước công nghiệp phát triển có thể sẽ gợi mở cho chúng ta một vài ý tưởng. Cùng đó, nhà nghiên cứu, nhà trường và doanh nghiệp càng mong muốn có nhiều người biết đến và ứng dụng các ý tưởng và giải pháp của mình để sinh lợi.

Đó chính là mô hình "vòng xoắn ba" (triple helix) gồm nhà trường - doanh nghiệp -nhà nướcmà các tài liệu về nghiên cứu của phương Tây thường hay đề cập đến. Tận dụng nguồn lực này để giải quyết những vấn đề riêng lẻ qua những giao kèo khoa học công nghệ kiên cố sẽ mang lại ích kinh tế cao hơn so với việc từng doanh nghiệp tự đầu tư - dĩ nhiên là trừ những doanh nghiệp lớn, có sẵn bộ phận nghiên cứu và phát triển.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét