Một ngày dài ở dinh tốt hơn Bảo Đại

Trong các dinh thự của vua Bảo Đại trải dài trên khắp những thắng cảnh của đất nước, có nhẽ Dinh III (Đà Lạt) là nơi gắn bó với vua Bảo Đại nhất. Điều này thôi thúc tôi phải đến, tìm hiểu và cảm nhận về ngôi dinh thự mang dấu ấn lịch sử của khoảnh khắc “giao thời”. Đường lên dinh Bảo Đại Theo chỉ dẫn của người cho thuê xe máy, tôi lái xe 2km từ trung tâm thị thành Đà Lạt để đến được Dinh III nằm trên đường Triệu Việt Vương. Được biết, cách đây vài thế kỷ, nơi đây là một ngọn đồi thông xanh mát, cao hơn 1.500m thuộc khu vực rừng ân ái. Khuôn viên dinh III cho tôi một cảm giác nhẹ nhàng và thanh thản. Có lẽ là do sự hòa quyện đầy tài giỏi giữa cảnh đẹp từ tự nhiên và nhân tạo: rừng thông, vườn hoa, chậu kiểng, hồ nước, những dây leo cằn cỗi, những đám cỏ xanh chen chúc trong những phiến đá trên những con đường nhỏ bao quanh dinh thự. Một bức tranh thanh bình và thơ mộng. Cũng như các dinh Bảo Đại mà tôi từng đến, dinh III mang đậm nét kiến trúc châu Âu. Thiết kế chủ đạo của dinh thự là những hình kỷ hà (*) như mái bằng, cột trụ vuông, mái hiên che chỗ đậu xe hình bán nguyệt, những cửa sổ hình chữ nhật khung thép. Ngoài ra, cấu trúc bên ngoài dinh cũng là sự phối hợp hài hòa của những nét thẳng tạo khối và những nét lượn tạo sự uyển chuyển. Dinh III mang đậm phong cách châu Âu trong sự hòa quyện giữa thiên nhiên và kiến trúc cùng sự hài hòa của những mảng, khối được tạo bởi những nét kỷ hà Quang cảnh bên ngoài và không gian bên trong được kết nối với nhau ưng chuẩn những lối đi được sắp xếp khôn xiết hợp lý và những cửa sổ bằng kính có mặt ở cả thảy các phòng. Thiết kể này làm cho bất cứ ai ở trong dinh thự cũng có cảm giác gần gụi với thiên nhiên và không chút ngột ngạt. Bước qua cánh cửa chính rộng 4m là phòng chờ yết kiến. Lịch sử của dinh III đã được ghi lại trên một tấm bảng treo tại căn phòng này. Phòng chờ yết kiến May mắn của tôi, là sau khi đọc được những dòng giới thiệu về dinh III, tôi lại được một bác bảo vệ nồng hậu kể các câu chuyện xung quanh dinh thự. “Lúc đầu, dinh là nơi nghỉ mát mùa hè của gia đình vua Bảo Đại. Nhưng sau đó, cựu hoàng gần như vào ở hẳn Đà Lạt, khi nào có nghi lễ trọng đại của triều đình thì mới trở về đế kinh Huế. Suốt thời kì ở đây, ông sưu tập rượu, luôn tiệc tùng tiếp khách, thỉnh thoảng lại đi Tây Nguyên để săn bắn”, bác bảo vệ kể. Bên phải phòng chờ yết kiến là thư viện và phòng làm việc của vua Bảo Đại. Bên trái là phòng khánh tiết và phòng họp. Đi sâu hơn về bên trái là phòng giải trí và phòng ăn. Hầu hết nội thất trong dinh đều được làm bằng gỗ và được sắp đặt một cách đơn giản, gần gũi cơ mà rất tinh tế. Phòng làm việc của vua Bảo Đại với những vật mang giá trị lịch sử như dấu ấn dân sự, ngọc tỷ của Hoàng đế, các văn phòng phẩm ông từng sử dụng, quốc thư và quốc kỳ của các nước có quan hệ ngoại giao Tham  thi công xây dựng nhà nhà biệt thự  quan hết tầng trệt, tôi bước lên một cầu thang gỗ trải thảm đỏ qua để lên tầng trên của dinh thự. Tầng lầu là các phòng ngủ của vua Bảo Đại và gia đình, được thiết kế tinh tế không kém các căn phòng ở tầng trệt. Ngoài các phòng ngủ, tầng này còn có phòng thư giãn và Vọng Nguyệt Lâu – nơi cựu hoàng cùng hoàng hậu thưởng nguyệt, xem hoa và chiêm ngưỡng cảnh đẹp của đồi thông. Các cầu thang được ốp gỗ và trải thảm đỏ. Có thể thấy, gỗ là vật liệu chủ đạo trong thiết kế nội thất của dinh III Phòng ngủ của vua Bảo Đại. Trong phòng có một phòng tắm khá sang. Vọng nguyệt lâu Hình ảnh 2 cô bé trên chiếc ghế chao làm tôi nghĩ đến cảnh vui đùa của những vị công chúa Những hình ảnh được thấy bằng mắt và bằng tâm khiến tôi tràn đầy xúc cảm: vừa chạnh lòng, vừa xót xa lại vừa tiếc. Động lòng trước những nỗi niềm tưởng sướng mà đau của vị hoàng đế ngỡ yêu nước nhưng lại đánh mất nước. Xót xa về cuộc đời tưởng hỉ mà bi của một hoàng hậu tài sắc đức độ. Nuối tiếc về một triều đại phong kiến tưởng thịnh mà suy. Chợt khát khao được một ngày sống ở nơi này của những ngày xưa. Trước mắt bỗng hiện ra hình ảnh đoàn ngự lâm quân đưa vị cựu hoàng trở về sau một chuyến đi săn…  Trích lược nội dung tấm bảng viết về dinh III treo tại Phòng chờ yết kiến:  - Dinh thự được Bảo Đại cho xây dựng từ năm 1933, đến năm 1938 thì hoàn thành, do kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát cùng một kiến trúc sư người Pháp thiết kế. - Có diện tích khoảng 1000m² với 26 phòng lớn nhỏ. Nguyên liệu xây dựng được lấy từ miền Trung Việt Nam, một phần nhập từ Pháp. - Năm 1938 – 1945: Bảo Đại dùng nơi này để nghỉ mát vào mùa hè, gọi là “Biệt điện mùa hè”. - Năm 1949 – 1954: thực dân Pháp đưa Bảo Đại lên làm Quốc trưởng, sinh sống làm việc ở biệt điện này, nó lại được biết đến với cái tên “Biệt điện Quốc trưởng”. - Sau 1954: vua Bảo Đại sống lưu vong ở Pháp, Ngô Đình Diệm làm thủ tướng, lấy nơi này làm nơi nghỉ mát đặt tên là Nghinh Phong Lầu. Khi Nguyễn Văn Thiệu lên làm Tổng Thống, dinh thự được đổi tên thành “Thanh Sơn”. - Giờ, khách du lịch biết đến nơi này với tên “Dinh III”, là 1 trong 3 dinh thự của Bảo Đại tại Đà Lạt. (*) Hình kỷ hà là những hình tạo thành từ những nét cơ bản là nét thẳng và nét lượn như hình vuông, hình chữ nhật, hình tròn, hình tam giác… Những hình này lại là nền móng để tạo thành những hình phức tạp hơn như hình trụ, hình hộp, hình cầu, hình bán nguyệt...  Phượt ký của   Phạm Như Quỳnh